İnsanlar kilo verebilmek için kendi başlarına bir yöntem deneyeceklerse ilk yaptıkları ya kendilerini aç bırakıyorlar ya da ketozis’e giriyorlar. Çünkü her ikisi hakkında da sosyal medyada dolaşan o kadar çok kirli bilgi ve kafa karışıklığı var ki!.. Kilo kaybı için ketojenik bir diyetin uygulanmasının lehinde ve aleyhinde araştırmalar bulunuyor, vücudumuz ve kilonun korunması üzerindeki uzun vadeli etkileri bence daha önemli olan kısmı…
Ketozisi şöyle açıklayayım; ketoz, insanların kıtlık dönemlerinde hayatta kalmalarını sağlayan metabolik bir adaptasyondur. Vücudun glikojen depoları tükendiğinde, vücut yağları parçalar ve glikoz kıt olduğunda beyne enerji sağlayan ketonları üretir. Ketoz, aç kalarak veya karbonhidrat alımını günde 20 ila 30 g'ın altına sıkı bir şekilde sınırlayarak elde edilebilir. Yağ, toplam kalorinin yaklaşık %70 ila %80'ine çıkarılır ve protein alımı orta düzeydedir. Bu şekilde ketoza girmek mümkün.
Aslında ketojenik diyet epilepsi tedavisinde bilimsel olarak ta kullanımaktadır. Ancak son zamanlarda kilo verme diyeti olarak moda oldu mesela 1990'lardaki Atkins diyetinin popülaritesi burdan gekmektedir.
Bununla birlikte, eğer kilo kaybı için ketojenik bir diyetin uygulayacaksanız, ketoasidoz durumunda olmanın bazı tehlikeleri de bulunuyor. Klinik ortamlarda bile, sağlık uzmanları hastaların laboratuvar değerlerini kontrol ederek kan şekeri, insülin ve ketoasidoz yakından izlemekte zorluk çekiyorlar.
2014 tarihli bir araştırmanın sonuçlarına göre; hala endişe taşımakla beraber ketojenik diyetin uzun vadeli etkileri hakkında araştırma eksikliği var. Çünkü protein metabolizması sırasında yüksek seviyelerde nitrojen atılması glomerüler basınçta ve böbreklerin süzme hızında (hiperfiltrasyon) artışa neden olabileceğinden böbrek fonksiyonu üzerindeki etkileri bu endişeleri beraberinde getiriyor.(1) Ayrıca yine kemik metabolizmasında kemik ve mineral içeriğindeki bir azalmaya yol açabilmesi ketojenik diyete uzun süreli bağlılığın olası bir sonucu olabilir.(2)
Tam tersine hızlı ve sağlıklı kilo kaybı için bilimsel olarak kanıtlanmış bazı yaklaşımların olduğunu da söyleyebilirim. Bu yaklaşımlarda ketojenik diyeti uygularken düzenli egzersiz yapılması ve aşırı kalori alınmaması öneriliyor; böylece ketozda iken vücut enerji ihtiyacını karşılamak için depoladığı yağları sürekli olarak parçalayarak önemli bir kilo kaybı ortaya çıkıyor.
Sosyla medyada bu kadar popüler diyetler dolaşıyorken insanların beslenme bilgileri konusunda kafaları zaten karışık iken kilo verme yöntemi olarak ketozisi önermek konusunda çok dikkatli olunması gerektiği kanaatindeyim. Nihayetinde, hepsi sağlık açısından fayda sağlayan meyve, sebze ve lif dolu gıdaları sınırlayan kısıtlayıcı bir diyet planıdır.
Tek tip beslenme planlarına göre aslında tüm yiyeceklerin ılımlı bir diyet planına sığabileceğine inanıyorum, benim diyet planlama tarzım, yaşam tarzı ve yiyecek seçeneklerinin kısıtlanmadığı yasakların olmadığı bir planlama şeklinde..
Ne kadar da danışanlarımdan kendi kilo kayıpları ve hızlı kilo verebilmek için ketozise girme teklifi de gelse katı bir ketojenik diyette besin yetersizliklerinin ortaya çıkabileceğini akılda tutulmalıdır. Eğer mutlaka bu program uygulanacaksa diyette eksik olabilecek sodyum, potasyum ve magnezyum gibi elektrolitler ve bazı B vitaminleri içeren bir multivitamin ve mineral takviyesi önerilebilir.
Sağlıklı günler dilerim…
Referanslar
1. Paoli A. Ketogenic diet for obesity: friend or foe? Int J Environ Res Public Health. 2014;11(2):2092-2107.
2. Bergqvist AG, Schall JI, Stallings VA, Zemel BS. Progressive bone mineral content loss in children with intractable epilepsy treated with the ketogenic diet. Am J Clin Nutr. 2008;88(6):1678-1684.